نتایج عملیات کربلای5

عبور از موانع نفوذ ناپذیر دشمن در شرق بصره و حضور در حومه این شهر به گونه ای اهمیت یافت که متعاقب این عملیات:

موقعیت سیاسی و نظامی عراق تضعیف شد و در نتیجه حملات گسترده این کشور به مراکز اقتصادی، صنعتی و مسکونی ایران بار دیگر آغاز شد.

اوضاع جبهه های نبرد به سود قوای نظامی ایران تثبیت شد و سپاه پاسداران یکی از ارزنده ترین تجارب نظامی خود را کسب کرد.

تلاش های بین المللی برای پایان دادن به جنگ افزایش یافته و به تصویب قطع نامه 598، که در آن برای اولین بار تا حدودی نظریات جمهوری اسلامی ایران لحاظ شده بود، در شورای امنیت سازمان ملل انجامید.

حضور گسترده نظامی امریکا و متحدین او در خلیج فارس آغاز شد و یکی از هواپیماهای مسافربری ایران توسط ناوگان امریکا ساقط گردید.

تعدادی از حجاج بی دفاع ایران توسط رژیم سعودی به شهادت رسیدند.

آخرین آمار انهدام نیروی دشمن از شروع عملیات کربلای 5 تا پس از عملیات تکمیلی کربلای 5 به شرح زیر است:

1- مناطق و تاسیسات آزاد شده:

12 کیلومتر پیشروی به طرف بصره و آزاد کردن 150 کیلومتر مربع.

آزاد سازی پاسگاه های بوبیان، شلمچه، کوت سواری و خین.

آزاد سازی 14 کیلومتر از جاده آسفالته شلمچه – بصره.

آزاد سازی جزایر بوارین، فیاض و ام الطویل.

آزاد سازی 11 قرارگاه تیپ ارتش عراق.

آزاد سازی روستاهای خرنوبیه، سعیدیه، حنین، سلیمانیه، هسجان، جاسم.

عبور از کانال ماهی گیری، نهر دوعیجی و جاسم.

استقرار در 10 کیلومتری بصره.

تصرف دریاچه بوبیان و بخشی از کانال ماهی.

2- تجهیزات منهدم شده دشمن:

بیش از 80 فروند هواپیما.

700 دستگاه تانک و نفربر.

250 قبضه توپ صحرایی و ضد هوایی.

صدها قبضه انواع ادوات نیمه سنگین.

1500 دستگاه خودرو.

400 دستگاه انواع ادوات مهندسی و رزمی.

مقدار زیادی سلاح سبک و مهمات.

در این عملیات 81 تیپ و گردان مستقل دشمن منهدم و 24 تیپ و گردان مستقل نیز آسیب کلی دیدند و تعداد 40 هزار نفر کشته یا زخمی و 270 نفر نیز اسیر شدند.

بازتاب عملیات کربلای 5

شکستن خطوط و استحکامات و پیشروی در شرق بصره، توانایی ها و قابلیت های نظامی عراق را بار دیگر، زیر سؤال برد، چنان که روزنامه آبزِرِور چاپ پاریس به نقل از کارشناسان غربی نوشت: «برای اولین بار از آغاز جنگ تاکنون، ناظران و کارشناسان غربی در مورد امکانات دفاعی عراق دچار تردید شده اند.»

هم چنین تاکید بر توانایی نظامی ایران، بخشی دیگری از تحلیل های ارایه شده در رسانه های خبری بود، چنان که رادیو بی. بی. سی طی تحلیل در همین زمینه، با توجه به تجربه سپاه درعملیات فاو و عبور از رودخانه اروند، ضمن اشاره به عبور از منطقه آب گرفتگی و کانال پرورش ماهی در عملیات کربلای 5 گفت: «موفقیت ایران در عبور از دریاچه ماهی، یک بار دیگر توانایی ایران در عبور از آبراه ها را نشان می دهد.»

هفته نامه نیوزویک نیز ضمن تاکید بر پیروزی ایران در عملیات کربلای 5، بر شرایط پیروزی ایران بر عراق اشاره کرد:

«تهاجم ایرانی ها در نزدیکی بصره، حداقل یک چیز را در خصوص جنگ ایران و عراق تغییر داده و آن این مساله است که برای اولین بار طی چند سال گذشته، این احتمال را که یک طرف حقیقتاً بر دیگری پیروز شود، مطرح ساخته است.»

عملیات‌ کربلای5؛ انهدام‌ قوی‌ترین‌ دژ دشمن‌

به‌ دلیل‌ دست‌ نیافتن‌ ایران‌ به‌ اهداف‌ پیش‌بینی‌ شده‌ در عملیات‌ کربلای‌4 ،بحران‌ بزرگی‌ برای‌ فرماندهان‌ جنگ‌ به‌ وجود آمده‌ بود. به‌ همین‌ سبب‌ با توجه‌ به‌ آمادگی‌ یگان‌ها و نیروهای‌ داوطلب‌ برای‌ انجام‌ عملیاتی‌ دیگر، طرح‌ عملیات‌ «کربلای5» در مدتی‌ اندک‌ یعنی‌12 روز، ریخته‌ شد.

چیزی‌ که‌ اوضاع‌ را به‌ هنگام‌ انتخاب‌ منطقه‌ عملیاتی‌ پیچیده‌ و دشوار می‌ساخت، این‌ بود که‌ در چنین‌ شرایطی‌ تنها انجام‌ یک‌ عملیات‌ نمی‌توانست‌ راهگشا باشد، بلکه‌ در عین‌ حال‌ عملیات‌ می‌بایست‌ از شرط‌ تضمین‌ پیروزی‌ و همچنین‌ شرایط‌ و ویژگی‌های‌ لازم‌ مناطق‌ آزاد شده‌ به‌ سود جمهوری‌ اسلامی‌ بهره‌مند باشد.

هشت‌ ماه‌ و اندی‌ وقت‌ و سرمایه‌گذاری‌ نسبتا وسیع‌ جمهوری‌ اسلامی‌ (نیروی‌ انسانی، امکانات‌ و غیره) برای‌ طراحی و انجام‌ عملیات‌ گسترده‌ و بخصوص‌ شیوه‌ تبلیغاتی‌ و طرح‌ مساله‌ عملیات‌ سرنوشت‌ساز، تا حد زیادی‌ توقع‌ همگان‌ را نسبت‌ به‌ دستاوردهای‌ عملیات‌ آینده‌ بالابرد و تلقی‌ خاصی‌ را نسبت‌ به‌ سرنوشت‌ جنگ‌ در بین‌ مردم‌ پدیدآورد. توقف‌ نبرد در کربلای‌4 و اعلام‌ آن‌ به‌ عنوان‌ یک‌ عملیات‌ محدود، ابهاماتی‌ را می‌توانست‌ در اذهان‌ به‌ وجود آورد که‌ تبلیغات‌ ناخوشایندی‌ را در پی‌ داشت.

ولی‌ عملیات‌ کربلای‌5 که‌ در ساعت‌1 و30 دقیقه‌ بامداد19 دی‌ ماه‌1365 با رمز «یا زهرا(سلام‌ الله‌ علیها») آغاز شد، تا اندازه‌ای‌ انتظارات‌ مردم‌ را برآورده‌ ساخت. این‌ عملیات‌ تا پایان‌ سال‌1365 ادامه‌ یافت‌ و به‌ لحاظ‌ مقاومت‌ و جنگندگی‌ نیروهای‌ ایران‌ در شرایط‌ بسیار مشکل‌ و پیچیدگی‌ دژهای‌ مستحکم‌ دشمن، یکی‌ از بزرگترین‌ نبردهای‌ تمام‌ دوران‌ جنگ‌ تحمیلی‌ محسوب‌ می‌شود. منطقه‌ عمومی‌ شرق‌- بخاطر اهمیت‌ سیاسی‌ و نظامی‌ آن‌- همواره‌ جایگاهی‌ قابل‌ توجه‌ در اندیشه‌ طراحان‌ جنگ‌ داشته‌ است.

پس‌ از فتح‌ خرمشهر، تسلط‌ بر شلمچه‌ به‌ عنوان‌ یکی‌ از معابر وصولی‌ شهر بصره، در زمره‌ اهداف‌ قوای‌ نظامی‌ ایران‌ قرار گرفت‌ و عملیات‌ کربلای‌ پنج‌ بهترین‌ موقعیت‌ برای‌ عملی‌ ساختن‌ این‌ ایده‌ بود. پیشروی‌ سریع‌ نیروها از سیل‌بند و مواضع‌ دشمن‌ در شرق‌ «کانال‌ ماهی» بسته‌ و سپس‌ عبور از این‌ کانال‌ و توسعه‌ وضعیت‌ نیروهای‌ خودی، نشانگر غافلگیری‌ دشمن‌ در این‌ محور بود. اخبار و اطلاعات‌ واصله‌ نیز حکایت‌ از وضعیت‌ نسبتا مناسب‌ و خوب‌ نیروها می‌کرد. ادامه‌ این‌ تلاش‌ها در روز نخست‌ منجر به‌ تصرف‌ مثلث‌ غرب‌ «کانال‌ زوجی» شد.

همچنین‌ در محور «پنج‌ ضلعی»، تلاش‌ دشمن‌ منحصرا مقاومت‌ در یک‌ قرارگاه‌ فرماندهی‌ تیپ‌ بود و نیروهای‌ رزمنده‌ و زرهی‌ سپاه توانستند بیشتر پایگاه‌های‌ موجود در این‌ محور را به‌ تصرف‌ خود درآورند. درگیری‌ در جزیره‌ «بوارین» در ساعات‌ نخستین‌ عملیات، بیشتر بدین‌ منظور بود که‌ دشمن‌ احساس‌ کند در سراسر خط‌ درگیری‌ وجود دارد تا فرصت‌ تمرکز نیرو را نداشته‌ باشد.

همچنین‌ در پاسگاه‌ «بوبیان» که‌ جناح‌ راست‌ عملیات‌ بود، رزمندگان‌ توانستند آن‌ را به‌ تصرف‌ خود درآورند. در روزهای‌ بعد، پاتک‌های‌ سنگین‌ دشمن‌ در منطقه‌ از محورهای‌ مختلف‌ آغاز شد و از طرفی‌ عملیات‌ و درگیری‌ نیروهای‌ خودی‌ نیز ادامه‌ پیدا کرد. در مجموع، مقاومت‌ و ایستادگی‌ نیروها زیر آتش‌ شدید دشمن، با وجود کمبود مهمات‌ و بسته‌ شدن‌ چند راه‌ تدارکاتی‌ و کمک‌ رسانی، بی‌نظیر بود. در محور کانال‌ پرورش‌ ماهی‌ این‌ درگیریها به‌ اوج‌ خود رسید و تنها جاده‌ ارتباطی‌ که‌ به‌ رزمندگان‌ مستقر در این‌ محور آذوقه‌ و مهمات‌ می‌رساند، بی‌وقفه‌ زیر آتش‌ سنگین‌ عراق‌ بود. گذشته‌ از نقش‌ اساسی‌ عملیات‌ کربلای‌5 در پیدایش‌ یک‌ امکان‌ تازه‌ برای‌ اجرای‌ آتش‌ پی‌ در پی‌ بر روی‌ شهر بصره‌- همزمان‌ با جنگ‌ شهرها- تلاشی‌ وسیع‌تر برای‌ انهدام‌ قسمت‌ دیگری‌ از ارتش‌ عراق، (حتی‌ بیشتر از فاو) از جمله‌ دستاوردهای‌ مهم‌ نظامی‌ کربلای‌5 بود.

انهدام‌ دشمن‌ در کربلای‌5 بمراتب‌ بیشتر از والفجر8 بود، به‌ گونه‌ای‌ که‌ حتی‌ تحلیلگران‌ غرب‌ ناچار به‌ اعتراف‌ گوشه‌ای‌ از این‌ مساله‌ شدند. شلمچه‌ به‌ منزله‌ یکی‌ از قویترین‌ دژهای‌ دشمن‌ محسوب‌ می‌شد و این‌ برای‌ ارتش‌ عراق‌ بمنزله‌ دیواری‌ غیر قابل‌ نفوذ بود و همین‌ اعتماد بیش‌ از اندازه‌ نسبت‌ به‌ منطقه، تاثیر بسزایی‌ در غافلگیری‌ دشمن‌ داشت. این‌ عملیات‌ با انجام‌ چندین‌ عملیات‌ محدود که‌ بعدها «عملیات‌ تکمیلی» نام‌ گرفت، کامل‌ شد. این‌ عملیات‌ باعث‌ تثبیت‌و ترمیم‌ خطوط‌ پدافندی‌ نیروهای‌ ایرانی‌ گردید.

در راس‌ اهداف‌ عملیات‌ تکمیلی، پنج‌ هدف‌ عمده‌ قرار داشت:

1- تکمیل‌ و ترمیم‌ خط‌ پدافندی‌ خودی‌ در نهر جاسم.

2 -توسعه‌ و تثبیت‌ نهایی‌ سر پل‌ منطقه‌ غرب‌ نهر جاسم‌ و پیشروی‌ عمده‌ به‌ سوی‌ کانال‌ زوجی‌

3- تصرف‌ مجدد سر پل‌ غرب‌ کانال‌ ماهی‌ و گرفتن‌ جناح‌ اساسی‌ از دشمن.

4- حضور موثر و تهدید منطقه‌ استراتژیک‌ شرق‌ کانال‌ زوجی.

5-انهدام‌ بخشی‌ وسیع‌ از امکانات‌ و نفرات‌ دشمن.

در عملیات‌ کربلای‌5 بیش‌ از80 فروند هواپیما،700 دستگاه‌ تانک‌ و نفربر،250 قبضه‌ توپ‌ صحرایی‌ و ضدهوایی، صدها قبضه‌ انواع‌ ادوات‌ نیمه‌ سنگین،1500 دستگاه‌ خودرو، دستگاه‌ انواع‌ ادوات‌ مهندسی‌- رزمی، مقدار زیادی‌ سلاح‌ سبک‌ و مهمات‌ دشمن‌ منهدم‌ شد.

همچنین‌ در این‌ عملیات‌81 تیپ‌ و گردان‌ مستقل‌ دشمن‌ منهدم‌ و34 تیپ‌ و گردان‌ نیز آسیب‌ کلی‌ دید. تعداد کشته‌ و زخمی‌ها و اسرای‌ عراق‌ بالغ‌ بر42700 تن‌ بود. علاوه‌ بر آن‌220 دستگاه‌ تانک‌ و نفربر،500 دستگاه‌ خودرو،85 قبضه‌ انواع‌ توپ، هزاران‌ قبضه‌ سلاحهای‌ سبک‌ و سنگین‌ و مقدار زیادی‌ مهمات‌ نیز به‌ غنیمت‌ نیروهای‌ خودی‌ درآمد.

در این‌ عملیات‌ بزرگ‌ و طولانی‌ که‌ با سنگین‌ترین‌ و بیشترین‌ پاتک‌های‌ دشمن‌ توام‌ بود، چندین‌ تن‌ از فرماندهان‌ برجسته‌ ایرانی‌ مانند «حسین‌ خرازی» فرمانده‌ لشکر14 امام‌ حسین‌(7) از اصفهان، «یدالله‌ کلهر» قائم‌مقام‌ لشکر27 محمد رسول‌ الله(9) از تهران، «حجت‌الاسلام‌ والمسلمین‌ عبدالله‌ میثمی» مسؤ‌ول‌ حوزه‌ نمایندگی‌ حضرت‌ امام(4) در قرارگاه‌ خاتم‌ الانبیأ9))، اسماعیل‌ دقایقی‌ فرمانده‌ لشکر9 بدر، هاشم‌ اعتمادی‌ فرمانده‌ تیپ‌ امام‌ حسن(7) محمدعلی‌ شاهمرادی‌ فرمانده‌ تیپ‌44 قمر بنی‌هاشم، حاج‌ قاسم‌ میرحسینی‌ قائم‌مقام‌ لشکر41 ثارالله، محمد فرومندی‌ قائم‌مقام‌ لشکر5 نصر و... به‌ شهادت‌ رسیدند.

خلاصه گزارش عملیات

نام‌ عملیات: کربلای‌5 و عملیات‌ تکمیلی‌

زمان‌ اجرا: 10/19 /1365

مدت‌ اجرا:70 روز

تلفات‌ دشمن‌: 42700(کشته، زخمی‌ و اسیر )

رمز عملیات: یا زهرا(سلام‌ الله‌ علیها)

مکان‌ اجرا: منطقه‌ عمومی‌ شرق‌ بصره‌ -سراسر محور جنوبی‌ جنگ‌

ارگان‌های‌ عمل‌کننده: سپاه‌ پاسداران‌ انقلاب‌ اسلامی‌

اهداف‌ عملیات: انهدام‌ ماشین‌ جنگی‌ دشمن، گشودن‌ راه‌ برای‌ سرنوشت‌ جنگ‌ طولانی‌ و پاسخ‌ به‌ انتظارات‌ مردم‌ و تهدید شهر بصره‌